MHNYMA AΠΟ ΤΗΝ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟ κ.ΓΙΟΛΔΑΣΗ ΓΙΑΝΝΑ

Θέματα βάρους σε σχέση με την εγκυμοσύνη

Νέα δεδομένα στην έρευνα δίνουν έμφαση στην επίτευξη ενός υγιούς βάρους πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Οι παχύσαρκες γυναίκες όταν μείνουν έγκυες μπορεί να αντιμετωπίσουν αυξημένο κίνδυνο για τη δική τους υγεία, αλλά και την υγεία και τη μελλοντική ευεξία του αγέννητου παιδιού τους.

Η παχυσαρκία στις γυναίκες της Ευρώπης
Σε αρκετές χώρες της Ευρώπης εκτιμάται ότι περισσότερο από τους μισούς ενήλικες είναι υπέρβαροι, και 20–30% είναι παχύσαρκοι [με Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) > 30 kg/m²].¹ Η συχνότητα της παχυσαρκίας στις έγκυες γυναίκες κυμαίνεται από 1,8% έως 25,3%.² Η παχυσαρκία κατά τη διάρκεια της κύησης χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή, εξαιτίας των επιπτώσεών της τόσο στη μητέρα όσο και στο παιδί. Η παχυσαρκία της μητέρας σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο και επιπλοκές για την κύηση, οδηγώντας ακόμα και σε υψηλότερα ποσοστά μητρικού και βρεφικού θανάτου σε σχέση με τις μη παχύσαρκες μητέρες.

Βέλτιστη αύξηση βάρους κατά την εγκυμοσύνη
Οι ενεργειακές απαιτήσεις όντως αυξάνουν στην εγκυμοσύνη, αλλά κατά το τελευταίο μόνο τρίμηνο και κατά περίπου 200 kcal ανά ημέρα. Συνεπώς, δεν υπάρχει καμία ανάγκη για τη μητέρα «να τρέφεται για δύο». Οι επιπλέον απαιτήσεις αυξάνουν κατά περίπου 675 kcal ανά ημέρα στο θηλασμό, προκειμένου να καλυφθούν οι ανάγκες για την παραγωγή του γάλακτος. Μελέτες έχουν δείξει ότι η πιο υγιής εγκυμοσύνη σχετίζεται με ΔΜΣ πριν από αυτή 23 kg/m². Παρόλα αυτά, η αύξηση του βάρους κατά τη διάρκεια μιας υγιούς εγκυμοσύνης ποικίλει και επηρεάζεται από το προγενέστερο της εγκυμοσύνης βάρος και την παρουσία οιδημάτων.

Οι οδηγίες σε σχέση με τη βέλτιστη αύξηση βάρους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αποτελούν στις μέρες μας θέμα συζήτησης και αντιπαράθεσης. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έδειξε ότι το βέλτιστο βάρος γέννησης 3,1 έως 3,6 κιλά συσχετιζόταν με αυξήσεις στο βάρος της μητέρας κατά 10 έως 14 κιλά.⁴ Το Ινστιτούτο Ιατρικής των Ηνωμένων Πολιτειών στις κατευθυντήριες οδηγίες για την αύξηση βάρους κατά την εγκυμοσύνη συστήνει ότι οι ελλιποβαρείς έγκυες θα πρέπει να παίρνουν 12,5–18 κιλά, οι φυσιολογικού βάρους 11,5–16 κιλά, οι υπέρβαρες 7–11,5 κιλά και οι παχύσαρκες 5–9 κιλά.⁵ Η απότομη απώλεια βάρους ή οι δίαιτες-αστραπή στην εγκυμοσύνη είναι δυνητικά επικίνδυνες, οδηγώντας σε κετοξέωση, η οποία μπορεί να συσχετιστεί με θάνατο του εμβρύου ή γνωσιακή βλάβη στη μετέπειτα ζωή του. Επίσης, οι μητέρες που περιορίζουν υπερβολικά τη διαιτητική τους πρόσληψη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί ακούσια να θέτουν τα παιδιά τους σε μεγαλύτερο κίνδυνο παχυσαρκίας.⁶

Επιπτώσεις της παχυσαρκίας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
Το υπέρβαρο ή η παχυσαρκία πριν ή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης αυξάνει τον κίνδυνο για επιπλοκές στην κύηση. Οι παχύσαρκες γυναίκες έχουν αυξημένο κίνδυνο αποβολής, πρόωρου τοκετού ή αιφνίδιου βρεφικού θανάτου.⁷ Επιπλέον, οι επιπλοκές στον τοκετό είναι μια συχνά παρατηρούμενη επίπτωση της μητρικής παχυσαρκίας, οι οποίες αυξάνουν την πιθανότητα για επείγουσα καισαρική τομή. Επιπρόσθετες επιπλοκές κατά τον τοκετό για τις παχύσαρκες μητέρες περιλαμβάνουν την υπέρταση και την προεκλαμψία, τη γέννηση μεγαλόσωμου παιδιού και την εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη κύησης.

Οι παχύσαρκες γυναίκες αντιμετωπίζουν συχνά δυσκολίες στο να ξεκινήσουν και να διατηρήσουν το θηλασμό.⁸ Επίσης, τα μωρά παχύσαρκων μητέρων είναι πιο πιθανό να έχουν συγγενείς ανωμαλίες (π.χ. δισχιδής ράχη, καρδιακές βλάβες).⁹ Η υπερβολική αύξηση του βάρους στην εγκυμοσύνη μπορεί, επίσης, να οδηγήσει στην εγκατάσταση της παχυσαρκίας. Αυτό καθιστά ακόμα περισσότερο την εγκυμοσύνη για τις παχύσαρκες γυναίκες ως μια ευκαιρία για αλλαγή προς πιο υγιεινές συνήθειες διατροφής και ένα βελτιωμένο τρόπο ζωής, αλλά και πιο υγιείς μελλοντικές κυήσεις. Η κατάλληλη δίαιτα και άσκηση μετά τον τοκετό μπορεί να βοηθήσουν τις γυναίκες να χάσουν το υπερβάλλον βάρος.¹⁰

Παχυσαρκία στη μητέρα και μετέπειτα υγεία του παιδιού
Συγκεκριμένες μεταβολικές καταστάσεις στη μητέρα μπορεί να επηρεάσουν δυσμενώς την υγεία του εμβρύου. Το παιδί μιας παχύσαρκης μητέρας μπορεί να αντιμετωπίζει δυσμενή ανάπτυξη, εξαιτίας της έκθεσής του σε ένα υποβέλτιστο διατροφικό περιβάλλον εντός της μήτρας. Επιπλέον, νέα ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι ό,τι καταναλώνει η γυναίκα κατά την εγκυμοσύνη της μπορεί να επηρεάσουν τον κίνδυνο του παιδιού για εμφάνιση παχυσαρκίας, ανεξάρτητα από το βάρος της ίδιας ή το βάρος γέννησης του εμβρύου.¹¹ Το ζήτημα αυτό εξετάζουν δύο επιχορηγούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση προγράμματα, το EDEN (Study of pre- and early postnatal determinants of the child’s development and health) και το EARNEST (Early Nutrition Programming Project).

Συμπεράσματα
Η εγκυμοσύνη είναι μια ευάλωτη περίοδος σε σχέση με τη διατροφή και την υγεία της μητέρας και του παιδιού. Η επίτευξη του βέλτιστου βάρους πριν την εγκυμοσύνη και η ενδεδειγμένη αύξηση του βάρους κατά τη διάρκειά της συστήνονται, ώστε να εξασφαλιστεί ο ασφαλής τοκετός ενός υγιούς βρέφους, αλλά και η μελλοντική υγεία του παιδιού.